Modelen/hardop denken

Modelen, een belangrijke functie

Strategie

Net als bij begrijpend lezen vervult modelen ook bij schrijfonderwijs een belangrijke functie. Voordat de leerlingen gaan schrijven, kan een leerkracht voordoen hoe zij een dergelijke tekst zou schrijven. Daarbij:

• denkt zij voortdurend hardop,
• verwijst naar de strategie die zij inzet bij deze tekstsoort,
• en verandert soms iets wat ze al geschreven heeft.

Motivatie

Wat ook bij modelen van schrijftaken hoort, is laten zien dat u zichzelf soms moet motiveren om verder te gaan:

‘Nu ben ik bezig deze brief te schrijven, maar buiten schijnt de zon. Zal ik daarom maar lekker buiten gaan zitten? Nee, eerst moet mijn brief af. Eens kijken, waar was ik gebleven…?’

Modelen op allerlei manieren

Modelen kan op verschillende manieren en in verschillende lesfases. Welke manier een leerkracht kiest kan afhangen van wat u met het modelen wilt bereiken, maar ook met wat u zelf het beste ligt.

Modelen met of zonder in interactie

U kunt ervoor kiezen de leerlingen alleen te laten toekijken. U doet voor hoe u een tekst schrijft, wat u zich daarbij afvraagt en bedenkt, hoe u de tekst weer herziet enzovoort. Maar ook kunt u tijdens het modelen regelmatig leerlingen een beurt geven om zelf een woord of zin te bedenken, aan te geven hoe je het beste verder kunt gaan met de tekst, of te vertellen welk onderdeel van de aangeleerde schrijfstrategie nu aan de orde is. Wel of geen interactie tijdens het modelen laat u afhangen van bijvoorbeeld het niveau van de leerlingen of de nieuwheid van de schrijftaak, maar ook zoiets als het moment van de dag kan een rol spelen. Leerlingen kunt u op bepaalde momenten ook het modelen over laten nemen.

Wel of niet met het schrijfproduct in beeld

Tijdens het modelen kunt u zelf de tekst op het bord schrijven, maar ook kunt u de tekst denkbeeldig schrijven. U denkt hardop, bedenkt woorden en zinnen, doet voor hoe u de schrijfstrategie inzet, hoe u zichzelf motiveert en wat er verder te modelen valt. Daartegenover staat dat u de tekst wel op het bord schrijft. De leerlingen zien dan de tot dan toe ontstane tekst, maar het kan lastiger zijn de leerlingen op één aspect te laten focussen. U kunt ook een persoonlijke voorkeur hebben om het bord wel of niet te gebruiken bij modelen.

Focus op strategie, op planning, op gevoelens bij het schrijven

Modelen kan ook nog eens op verschillende zaken betrekking hebben. Voor de hand ligt om het schrijven van de tekst zelf te modelen, maar u kunt ook door modelen voordoen hoe leerlingen kunnen brainstormen, informatie opzoeken, informatie in trefwoorden opschrijven en een planningsschema maken.
Bij het daadwerkelijk schrijven van de tekst kunt u (met of zonder tekst op het bord) daarnaast op de verschillende aandachtspunten van het schrijven een accent leggen. Uw doel kan zijn:

• de te volgen strategie voor te doen
• het kiezen van juiste woorden of zinsformuleringen duidelijk te maken
• voor te doen hoe je een tekst herziet
• laten zien aan de leerlingen hoe je jezelf kunt motiveren

Modelen kent dus nogal wat varianten. Het schema hieronder kan u helpen de meest passende variant te kiezen.

Bekijk het voorbeeld van een script om te modelen uit een Nieuwsbegriples (PDF).